Eczaneler Elektronik Ortamda Satış Yapabilir mi?

8.5.2020 tarihli “E-Ticaret Olarak KOBİ’lerin Yanındayız” kampanya lansmanında Ticaret Bakanı Ruhsar PEKCAN tarafından yapılan konuşmada, yeni tip koronavirüs (Kovid-19) salgınının, dijital ekonomiye uyum sağlayabilmek açısından oldukça önemli olduğu ifade etmişti. Gerçekten de içerisinde bulunduğumuz zorlu salgın sürecinde, insanların kendilerini toplumdan izole etme ve virüsten korunma isteği nedeniyle elektronik ortamlar aracılığıyla alışveriş yaparak ihtiyaçlarını karşıladıkları görülmektedir. Bu nedenle teknolojinin gelişmesiyle hayatımızda oldukça büyük bir yer edinen e-ticaret, içerisinde bulunduğumuz salgın dönemi dolayısıyla önemini ve işlevselliğini bir kez daha gösterdi.

Peki, özellikle içerisinde bulunduğumuz zorlu salgın süreci başta olmak üzere, her zaman, sağlığımızı korumak adına gerekli ilaç ve ürünleri temin ettiğimiz eczanelerin internet üzerinden veya elektronik ortamda satış yapabilmesi mümkün müdür?

Eczacıların internet sitesi kullanması ve elektronik ortamda satış yapabilmesine ilişkin yasal düzenlemeler, “6197 sayılı Eczacılar ve Eczaneler Hakkında Kanun” ile “Eczacılar ve Eczaneler Hakkında Yönetmelik’te” yer almaktadır.

Buna göre kanunda yer alan mevcut düzenlemelere bakıldığında, ilk aşamada bu konuya ilişkin detaylı bir düzenleme bulunmadığı, konunun detaylarının yönetmelik ile düzenlendiği görülmektedir. Bu bağlamda kanunun, eczacıların elektronik ortamda satış yapabilmesine yönelik getirdiği düzenleme 24.maddenin ilk fıkrasının son iki cümlesinde yer almaktadır. Madde, “İlaçların internet veya başkaca herhangi bir elektronik ortamda satışı yapılamaz. Eczane eczacıları ve eczaneler adına internet sitesi açılamaz.” şeklinde açık ve detay içermeyen bir düzenleme getirmiştir. Bu düzenlemeden de açıkça anlaşılmaktadır ki, eczacıların kendi adına veya eczanesi adına internet sitesi açması yasaklanmıştır. Bu noktada önemle belirtmek gerekir ki düzenlemede her ne kadar eczacıların internet sitesi açması yasaklanmış olsa da, eczacıların, eczane adına açacakları sosyal medya hesapları ve eczacıların kişisel sosyal medya hesaplarından yaptıkları tanıtımlar da bu yasak kapsamında değerlendirilmiş ve reklam yasağı kapsamına alınmıştır. Bunun yanı sıra ilaçların da herhangi bir şekilde internet veya başka bir elektronik ortamda satışının yapılması mümkün değildir.

12.04.2014 tarihli ve 28970 sayılı Resmi Gazete’de yayınlanan Eczacılar ve Eczaneler Hakkında Yönetmelik hükümlerine bakıldığında ise konuya ilişkin düzenlemelerin ayrıntılı bir şekilde “Eczaneden satışı yapılacak ürünler” başlıklı 42. ve “İnternetten satış yasağı” başlıklı 43. maddede yer aldığı görülmektedir. Yönetmeliğin 43/2 düzenlemesi, kanundaki ifadeyi tekrarlayarak, eczacıların ve eczanelerin adına internet sitesi açılamayacağını bir kez daha ifade etmiştir. Düzenlemede kanundan farklı olarak ise hangi ürünlerin internetten satış yasağı kapsamında olduğu belirtilmiştir. Bu doğrultuda yönetmeliğin 43/1 maddesinde, ilaçların ve yönetmeliğin 42/1 düzenlemesinde yer alan diğer ürünlerin internet veya başka herhangi bir elektronik ortamda satışının yapılmasının yasaklandığı ifade edilmiştir. Buna göre;

- Reçeteye tâbi olan veya olmayan tüm beşerî ilaçlar,

- Kurumdan ruhsatlı geleneksel bitkisel tıbbi ürünler,

- Kurumun iznine tâbi olan homeopatik tıbbi ürünler,

- Enteral beslenme ürünleri dâhil özel tıbbi amaçlı diyet gıdalar ve özel tıbbi amaçlı bebek mamaları,

yalnızca eczaneden satışı yapılabilecek, herhangi bir elektronik ortamda satışı yapılamayacak ürünler arasında yer almaktadır.

“İnternetten satış yasağı” başlıklı 43.maddenin ilk fıkrasında sadece ilaçların ve yukarıda saydığımız diğer ürünlerin elektronik ortamda satışının yapılamayacağı düzenlendiği için yönetmeliğin 42.maddesinde yer alan diğer ürünlerin elektronik ortamda satışının yapılabileceği sonucuna ulaşmak mümkündür. Buna göre;

- İlgili bakanlıktan izin, ruhsat veya fiyat alınarak üretilen veya ithal edilen gıda takviyeleri,

- Eczacılık ve ziraatta kullanılan ilaç, kimyevi madde ve diğer sağlık ürünleri,

- Veteriner biyolojik ürünler hariç veteriner tıbbi ürünleri,

- Kozmetik ürünler,

- Kapsamı kurumca belirlenen tıbbi malzemeler,

- Anne sütü ve beslenme yetersizliğinde kullanılan çocuk mamaları, 1/11/2007 tarihli ve 26687 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Türk Gıda Kodeksi Bebek ve Küçük Çocuk Ek Gıdaları Tebliği (Tebliğ No: 2007/50)’ne uygun ürünler ile erişkinlerin metabolizma bozukluklarında kullanılan tüm destekleyici ürünler,

- Türk Eczacıları Birliği tarafından çıkarılan ve bakanlıkça onaylanan bilimsel yayınlar,

eczaneler tarafından elektronik ortamda satışı yapılabilecek ürünler arasında yer almaktadır.

Bu noktada belirtmek gerekir ki kanun koyucu, elektronik ortamda satışı yapılabilecek ürünler konusunda ikili bir ayrıma gitmiştir. Bazı kişilere göre yönetmeliğin 42.maddesinde yer alan tüm ürünlerin elektronik ortamda satışının yasak olması gerektiği ileri sürülse de kanaatimce kanunun lafzı ve kanun koyucunun iradesi dikkate alındığında bu düşünceye katılmak mümkün değildir.

Düzenlemelerde yer alan ürünlere bakıldığında, kanun koyucunun ürünler arasında ürünlerin önemi ve ürünlerin insan sağlığına karşı oluşturabileceği tehlike bakımından bir sınıflandırma yaptığı görülmektedir. Dolayısıyla bu kriterler bakımından yapılan değerlendirme sonucunda bazı ürünlerin elektronik ortamda satışı yasaklanırken, diğer ürünlerin de elektronik ortam üzerinden satışının yapılmasında bir sakınca görülmemiş ve yasak kapsamı dışında bırakılmıştır.

Araştırmanın konusu olan eczacıların internet üzerinden satış yasağı, Danıştay’ın çeşitli kararlarına da konu olmuştur. Bu konuda Danıştay 15.Dairesi’nin 2014/4327 E. – 2017/7818 K. sayılı ve 21.12.2017 tarihli bir kararına da konu olan bu düzenleme hakkında davacı tarafından, düzenlemenin insan sağlığı açısından tehlike arz etmesi sebebiyle iptali istenmiş ve elektronik ortamda satış yasağının 42.maddede yer alan tüm ürünler için uygulanması gerektiği iddia edilmiştir. Ancak Danıştay ilgili dairesi düzenlemenin hukuka aykırı olmadığını belirterek davayı reddetmiştir.

Neticeten, eczacıların, ne kendi adlarına ne de eczaneleri adına internet sitesi açamayacağı tartışmasızdır. Eczacıların elektronik ortamda satış yapabilmesi konusunda ise, eczacıların, yönetmelikte sınırlı sayıda satışına izin verilen ve yukarıda belirtilen ürünleri, internet sitesi açmadan, çeşitli uygulama ve platformları kullanarak, satabileceklerini rahatlıkla söyleyebiliriz.

Koç & Özşenoğulları Avukatlık Bürosu